गेल्या शतकापासून सतत कमी होणारी पक्षी संख्या आणि विलुप्तीच्या मार्गांवरील अचानक गायब झालेली चिमणी या विषयी जनजागृती करण्यासाठी गेल्या 14 वर्षा पासून 20 मार्चला जागतिक चिमणी दिवस साजरा करण्यात येतो. हा जागतिक चिमणी दिवस तात्काळ बंद करण्याची मागणी पक्षी संशोधक सूर्यकांत खंदारे (एकमेव आधुनिक पक्षी संशोधक) काही वर्षा पासून करत आहेत.
या विषयी बोलताना पक्षी संशोधक खंदारे यांनी चिमण्यांची संख्या घटण्याची अनेक कारणे आपल्या ज्ञानाच्या आधारावर सांगितली आहेत. यामध्ये कमी होणारी जंगले, तसेंच वेगाने वाढणारे शहरीकरण, मोबाईल टॉवर त्यातील रेडि्येशन, ध्वनी प्रदूषण, लाईट प्रदूषण, इत्यादी अनेक कारणे आहेत. पक्षी संशोधक खंदारे यांनी खंत व्यक्त करताना ‘चिमणी संपत आहे’ हे दर्शवण्यासाठी चुकीचे निरीक्षण नोंदवले गेले असल्याचे सांगितले. यावर पुढे बोलताना ते म्हणाले ,’ चिमण्यांच्या संख्येविषयी बोलायचे झालेच तर खूप चुकीचे निरीक्षण किंवा अधुरी निरीक्षणे नोंदवली गेली आहेत. उदा. लखनौ मध्ये 2015 च्या पक्षी गणनेत 5692 चिमण्यांची नोंद करण्यात आली आहे आणि चिमण्यांचे 775 थवे विविध ठिकाणी असल्याची नोंदणी केली गेली आहे. 2017 मध्ये तिरुअनंतपुरम येथे फक्त 29 चिमण्या नोंदवल्या गेल्या असून, चिमण्यांची संख्या आंध्र प्रदेश मध्ये 80 % तसेच राजस्थान, गुजरात, केरळ येथे 20 % कमी झाली आहे. ही आकडेवारी भारतीय कृषी संशोधन परिषदने नोंदवीली आहे. पंजाब मध्ये चिमणी विलुप्त होण्याच्या मार्गांवर आहे अशी नोंदणी केली गेली. https://sindhudurgsamachar.in/sindhudurg-वेंगुर्ले-निवती-समुद्र/
लाखो जीवित प्रजाती मधील मानव ही एक प्रजाती आहे. विधात्याच्या या जीवनसृष्टी मध्ये माणूस मालक बनू पाहत आहे. काही लोकांची पाशवीप्रवृत्ती, निसर्गात जे आहे ते माझ्या प्रयत्नमुळे आहे हे दर्शविण्यात सार्थकता मानते. या विषयी पक्षी संशोधक सूर्यकांत खंदारे सांगतात,’ उन्हाळा आला कि चिमण्यांना दाना-पाणी करणाऱ्यांची संख्या अचानक वाढते, पण त्यांच्या याच कृतीमुळे मानवी दानापाण्यावर ऐतखाऊ निसर्गासाठी घातक अशा नवीन पक्षी प्रजातीचा उगम होतो आणि अशा पक्षांना आकाशातील उंदीर म्हणणे योग्य ठरेल’ असे ते म्हणाले.
निसर्गातील उत्कृष्ट अभियंता चिमणी आहे. चिमणी कुठल्याही शैक्षणिक पात्रते शिवाय नितांत स्वर्गीय अशा स्वरूपाचे घरटे बांधते. पण काही लोकांना, पक्षांच्या जीवन जगण्याच्या क्षमतेवर शंका आहे, त्यामुळेच मानव निर्मित घरटे लावण्याची सुरुवात झाली आहे. पक्षी संशोधक सूर्यकांत खंदारे त्यांच्या संशोधन कार्याबद्दल सांगतात, कि जागतिक स्तरावर पक्षी जगत पुर्णपणे बदले आहे. शेकडो वर्षा पूर्वीच्या नैसर्गिक जीवनशैलीवर आधारित पक्षी संवर्धन भारतात होत आहे. त्यामुळे पक्षी जगतातील झालेल्या बदला विषयी अभ्यास न करता पारंपरिक पद्धतीने पक्षी संवर्धन सुरु आहे आणि त्यामुळेच निसर्गाचे संतुलन बिघडतं आहे.
भाकडं ज्ञानावर आधारित जागतिक चिमणी दिवस साजरा करणारे स्वयम घोषित पक्षी रखवाल्यांचा मुख्य उद्देश एकमेकांचे कार्य किती महान आहे हे दर्शवण्यासाठी या दिवसाचा वापर करतात आणि चिमण्यांची संख्या कमी झाल्याचे सांगतात. पण पक्षी संशोधन केंद्र यांच्या संशोधनात चिमण्यांची संख्या सुस्थितीत नोंदवली गेली आहे. खरं पाहता कितीही लहान जिल्हा असला तरीही किमान 5 अंकी चिमणी अधिवास आहे. चिमण्या संपल्या नाहीत तर त्यांनी फक्त अधिवास बदलला आहे. चुकीची आकडेवारी दाखवून जागतिक चिमणी दिवस साजरा करण्यात येतो. यात कुठल्याही वैज्ञानिक विचाराने चिमणी संवर्धन केले जात नाही. त्यामुळे जागतिक चिमणी दिवस तात्काळ रद्द करावा यासाठी पक्षी संशोधक सूर्यकांत खंदारे पर्यावरण मंत्रालयात सतत पाठपुरावाठा करत आहेत.